Arm in Vlaanderen: de harde cijfers

(Foto © Layla Aerts)

'Uw rekeningstand: 1 euro en 5 cent'

'Armoede bestaat wel degelijk, zelfs in onze eigen straat. Maar er is geen verontwaardiging meer, geen kwaadheid. Het lijkt wel of armoede aanvaard wordt.'

Het is ook altijd wat. Gisteren vergat Andy (18) zijn behangersbroek op de bus. Een nieuwe broek verdorie, ze had 46,18 euro gekost. En Alicia (7) kwam alweer met luizen thuis. Lap, weer 17 euro lichter. Speciale shampoo van de apotheker is duur, en met één fles kom je niet toe om een achtkoppig gezin te ontluizen. Een tegenvaller, zo op het eind van de maand, en het stempelgeld van moeder Claudine (37) komt pas over vier dagen. Dan moet Electrabel maar een maandje wachten. En die deurwaarder van Belgacom. En het eten? 'Ik zal wel een kilo vlees bij mijn zus gaan vragen.' Scènes uit het huishoudboekje van een arm gezin.

'Kom je bij ons wonen?' vraagt Kenny als ik voor de derde keer bij hen op bezoek ga. Het ventje van acht heeft zijn haar rood gespoten, het is toch vakantie. 'Naar je kamer!' roept vader Bernard. 'Laat mama nu eens met die mevrouw praten!' Kenny pruilt en doet alsof hij luid snikkend naar zijn kamer loopt, maar in het voorbijgaan geeft hij grijnzend een tik tegen mijn billen: 'Wanneer gaan wij eens wandelen, poepke?' Zijn moeder draait met haar ogen. 'Allez, waar heeft hij dát weer opgepikt?'

Claudine zit met mij aan de tafel in een halfdonkere huiskamer. Voor haar ligt een stapel rekeningen en een groot schrift waarin ze, op ons verzoek, al haar inkomsten en uitgaven per maand neerpent. We willen weten wat het concreet betekent voor een kroostrijk gezin in Vlaanderen om voortdurend aan de rand van de dieperik te bengelen.

Claudine en Bernard wonen in een huurhuis, ergens in de streek boven Ninove, met hun zes kinderen: Andy (18), Dimi (13), Monaco (11), Kenny (8), Alicia (7) en Posh (5). Claudine is de enige kostwinner in het gezin. Bernard (50) heeft geen inkomen. Hij heeft jarenlang gewerkt als foorreiziger, tot zijn autoscooter vier jaar geleden werd gepikt. Sindsdien komt alles op Claudines schouders terecht. Ze gaat een paar dagen per week schoonmaken bij mensen thuis, via een uitzendbureau dat werkt met het systeem van dienstencheques: daarmee verdient ze tussen de 300 en de 400 euro. Aangevuld met haar stempelgeld (ongeveer 600 euro) en het kindergeld (1.200 euro) maakt dat een goeie 2.100 euro per maand.

Claudine «Daar moet ik alles van betalen. Mijn huishuur, mijn deurwaarders, mijn verzekeringen, elektriciteit en water, telefoon... En als dat er allemaal af is, heb ik nog 500 euro over om een hele maand met mijn man en zes kinderen van te leven.»

500 euro: dat is net geen 3 euro per persoon per dag.

Kopje koffie?

In België leven 700.000 mensen in permanente armoede; anderhalf miljoen mensen leven op de armoedegrens. Om armoede zo objectief mogelijk te definiëren, hanteren Europese onderzoekers en beleidsmakers een inkomensgrens. Een alleenstaande geldt als arm als hij minder dan 850 euro verdient. Voor een koppel is dat 1.233 euro, voor een alleenstaande met kinderen 1.315 euro. Het leefloon dat het OCMW hier in België uitkeert, ligt ver onder de armoedegrens. Voor een alleenstaande is dat 683,95 euro, voor samenwonenden 455,96 euro, voor personen met een 'gezinslast' 911,93 euro - en dat bedrag is voor elk gezin hetzelfde, ongeacht het aantal kinderen.

Claudine en Bernard zitten met hun zes kinderen en één kostwinner ver beneden het vriespunt. Ze werken graag mee aan de reportage, maar dan wel anoniem - ze willen niet dat hun kinderen op school worden nagewezen. We zijn bij hen terechtgekomen via Lieven De Pril, vormingswerker bij Welzijnszorg, dat via zo'n honderdvijftig projecten in Vlaanderen en Brussel de armoede bestrijdt.

Lieven De Pril «Er zijn ondertussen genoeg cijfers die aangeven dat armoede wel degelijk bestaat, en vaak zelfs in je eigen straat. Maar er is geen verontwaardiging meer, geen kwaadheid. Het lijkt wel of armoede aanvaard wordt. Mensen in armoede schamen zich, ze steken zich weg omdat ze altijd te horen krijgen dat ze het zelf gezocht hebben en dat ze luie, werkloze profiteurs zijn. Als je bij zo'n gezin over de vloer komt, besef je dat dat niet waar is. Overleven in armoede is zwáár, zeker voor gezinnen met kinderen.»

(ab)

(Foto's Layla Aerts - De mensen op de foto's zijn niet die uit het verhaal)